Алесь Шпакоўскі
Беларус Аляксандр Ходзька
Мэнтальны Ўзор Эўрапейца
Сапраўдная граніца паміж Беларуссю і Расеяй праходзіць, па-сутнасьці - у Астрале, у ментальнасьці чалавека. Гэта не дадзена нікому пераадолець. Гэта яскрава ілюструе прыклад жыцьця інтэлігента зь Менскай вобласьці. Знаёмцеся:
Аляксандр Ходзька, ліцьвін-беларус, (які пазітыўна адкрываў Захаду Персію).
Газэта "Голас Радзімы", 15 ліпеня 2004. Аўтар артыкула Яўген ФУРС:
"…Дыплямат, паэт і навукоўца Аляксандр Ходзька нарадзіўся 200 гадоў таму на Мядзельшчыне.
Аляксандр нарадзіўся ў шляхецкім родзе Ходзькаў, 30 жніўня 1804 года ў Крывічах, Мядзельскага раёна, Менскай, што на рэчцы Сэрвеч.
Ягоныя сябры: Тамаш Зан, Ян Чачот, Дамейка, Адам Міцкевіч. Міцкевіч нават прысьвяціў яму такія радкі:
Сокал! Ты між небасьхілаў
З арлом сустрэўся: вось дзе птах!
На дол спадаў цень смутны крылаў,
І зьзяла полымя ў вачах!
Аўтар артыкула Яўген Фурс:
"…Са знаходжаньнем у Пэрсіі зьвязаны самы супярэчлівы і складаны перыяд у біяграфіі нашага суайчыньніка. …Ён вывучаў незнаёмую краіну, яе гісторыю, побыт, культуру, цікавіўся іншымі народамі, падпарадкаванымі Пэрсіі. Але служба царскаму ўраду (- чытай, - жыцьцё між адвечных саўкоў - маскалёў…- А.Ш.) скоўвала паэта. Ён перастаў пісаць вершы, заняўся перакладамі.
Трагедыю свайго тагачаснага жыцьця Аляксандр пераказвае ў адным з пасланьняў Адаму Міцкевічу:
"Праз (усе) адзінаццць гадоў побыту на Ўсходзе думка гэта (пра службу царызму. - Я.Ф.) (ці побыт сярод маскаля. - А.Ш.) паўставала перад вачыма, пазбаўляла ад сну, грызла сумленьне. Мне былі рады, бо служыў я сумленна. Узнагароды і пахвалы мяне не цешылі, сярод калегаў я быў чужы, іншы ад іх думкамі, пакутаваў (выхалошчваючае душу, жыцьцё сярод бессардэчнага, прыблізнага, нахабнага маскаля. -А.Ш.). Пакуль быў з Вамі ў Вільні, унутранае жыцьцё маё было гэткім ясным і рухомым, ды пачало ўжо канаць яшчэ ў Пецярбургу (дзе вучыўся, і яшчэ зусім не "служыў царызму". - А. Ш.), змеркла ў Пэрсіі і, бадай, ці не назаўсёды згасла. Адчуваючы сябе на службе не ў сваёй стыхіі, зьвярнуўся да ўсходняе паэзіі (…). Неабходнасьць маральнага адраджэньня, што ўзрастала ўва мне, заставалася непераадольнай…"
У 1841 годзе Аляксандр (у 37 год . - А.Ш.) звольніўся і паехаў жыць у Зах.Эўропу.
На доўгія гады, аж да шлюбу Аляксандра зь зямлячкай Геленай Юндзіл, Адам Міцкевіч быў яму, малодшаму сябру, за старэйшага брата, якому той адкрываў усё не тоячы ні добрага, ні дрэннага. Разгублены, бясконца адзінокі, Ходзька пісаў тады сябру Адаму з Лёндана:
"…Зь ліста майго можаш бачыць, Адаме, як пуста ў маёй душы. Апатыя, вынесеная з Пэрсіі, дагэтуль у ва мне. Малюся, і ласка не прыходзіць, чытаю, заўважаю і забываю, заўважанае хутка выветрываецца з памяці. Жахлівая пустэча, ні веры ні надзеі". (Гэта якраз ТОЕ, што прыйдзецца перажываць Беларусі пасьля кіраваньня - "цараваньня" такога ж тыповага маскаля (як цяпер Лукашэнка з намэнклятурай: асакі, сінякуры…), які некалі натуральна "выгрызаў" душу Паэту. - А.Ш.).
А вось што адказаў Аляксандру, падбадзёрваючы, Міцкевіч:
"Аднойчы, калі мы з Адынцом (паэт родам з Ашмяншчыны. - Я.Ф.) вандравалі (каля Везувія), перад намі паўстала дзіўная карціна: сарваўшыся бык трапіў у пясчаны схіл гары. Ён упарта імкнуўся ўгару, пясок жа, асыпаючыся, цягнуў яго долу. Праз дзьве гадзіны бык перамог і вылез зь пяску. Адынец убачыў у гэтым спэктакль, я - веліч духу, што выяўляецца ў барацьбе (…).
Зразумей, што ўсё нізкае: апатыя, лянота, нежаданьне жыць зьяўляецца нашай спакусай (-зыходзячай. - А.Ш.) ад Злога. Не шкадуй сіл, каб узьняцца над ім…"
…У 1897 годзе Аляксандр дарэмна імкнуўся заняць вакантнае месца выкладчыка пэрсідзкае мовы ў Парыжскае Школе ўсходніх моваў - не дазволілі інтрыгі. Праўда, сын мядзельскай зямелькі некалькі гадоў працаваў у Міністэрстве замежных спраў Францыі як спэцыяліст-усходазнавец.
…Памёр Аляксандр Ходзька ў 87 гадоў (у1891) і быў пахаваны на могілках у Манмарансі, пад Парыжам.
Псіхолагічныя і сацыяльныя высновы (Алесь Шпакоўскі).
Аляксандр Ходзька сваімі перажываньнямі, паказанымі тут у лістах да Адама Міцкевіча, выяўляе мэнтальную граніцу паміж Эўропай і Азыяй, паміж паважаючай асобу, пэрсанальна адукаванай Эўропай і Расеяй, дзе (Герцэн):
"…нет ничего подобного (як у Эўропе. -А.Ш.). У нас лицо всегда было подавлено, поглощено, не стремилось даже выступить. Свободное слово у нас (у Расеі) всегда считалось за дерзость, самобытность - за крамолу; человек пропадал в государстве, распускался в общине" (Калектыўнае супраць Персанальнае; “мы” паглынала “я” – А.Ш.).
…Переворот Петра I (18стагоддзе) заменил устарелое помещичье управление Русью европейским канцелярским порядком (вонкава, фармальна, -А.Ш.); все, что можно было переписать из шведских и немецких законодательств, все, что можно было перенести из муниципально свободной Голландии в страну общинно-самодержавную, все было перенесено; но неписаное, нравственно обуздывавшее, инстинктуальное признание прав лица, прав мысли, истины не могло перейти и не перешло во власть (Лукашэнка - першы "рэлікт" і ўзор, і праэкцыя адтуль ў Сёньня). Рабство у нас увеличилось с образованием; государство росло, улучшалось, но лицо не выигрывало; напротив, чем сильнее становилось государство, тем слабее лицо.
Европейские формы администрации и суда, военного и гражданского устройства развились у нас в какой-то чудовищный, безысходный деспотизм (усё проста, як сама Азія –А.Ш.).
Если бы Россия не была так пространна, если б чужеземное устройство власти не было так смутно (пад недалёкага маскаля –А.Ш.) устроено и так беспорядочно выполнено, то без преувеличения можно сказать, что в России нельзя было бы жить ни одному человеку, понимающему сколько-нибудь свое достоинство.
Избалованность власти (першы ўзор Лукашэнка сёньня А.Ш.), не встречавшей никакого противодействия, доходила несколько раз (у гісторыі Расеі –А.Ш.) до необузданности, не имеющей ничего себе подобного ни в какой истории. Вы знаете меру ее из рассказов о поэте своего ремесла, императоре Павле. Отнимите капризное, фантастическое у Павла, и вы увидите, что он вовсе не оригинален, что принцип, вдохновлявший его, один и тот же не токмо во всех царствованиях, но и в каждом губернаторе, в каждом квартальном, в каждом помещике (у кожным адміністратыў “прышчы” - намэнклятуры, медыя мазгамыі і г.д. –А.Ш.). Опьянение самовластьем овладевает всеми степенями знаменитой Иерархии в Четырнадцать ступеней.
(…А вось - на чым стаіць "харызма" сп. Лукашэнкі –А.Ш.): Во всех действиях власти, во всех отношениях высших к низшим проглядывает нахальное бесстыдство, наглое хвастовство своей безответственностью, оскорбительное сознание, что лицо все вынесет… . Так, как Малороссия вынесла крепостное состояние в XVIII в.; так, как вся Русь, наконец, поверила, что людей (Інтарэсы БЕЛАРУСІ) можно продавать и перепродавать, и никто никогда не спросил, на каком законном основании все это делается, - ни даже те, которых продавали . (- змэнчаны, выхалашчаны, апушчаны, няшчасны ванька-дурачок –А.Ш.)
Власть у нас увереннее в себе, свободнее, нежели в Турции, нежели в Персии, ее ничего не останавливает, никакое прошедшее; от своего она отказалась, до европейского ей дела нет; народность она не уважает (лука сёньня гэта скажае "пад сябе" –А.Ш.) , общечеловеческой образованности не знает , с настоящим она борется. Прежде, по крайней мере, правительство стыдилось соседей, училось у них, теперь оно считает себя призванным служить примером для всех притеснителей.
(Пуцін, ВАЙНА, СЬМЕРЦЬ, Лукашэнка - сябры Паўн.Карэі, Кітая, Судана, Саддама, …Саддома-Гаморы, Пекла!; іх служба - Сабе і Грошы - гэта сацыяльны Лунатызм, "кіно супраць Рэальнасьці", паразітычная медыя-кампанія; "дзёньнікапісакі", якія працуюць для іміджу мясцовых дыктатараў і злых вырадкаў ля ўлады).
Мы с вами видели самое страшное развитие императорства. Мы выросли под террором, под черными крыльями тайной полиции (КГБ), в ее когтях; мы изуродовались под безнадежным гнетом и уцелели кое-как. Но не мало ли этого? Не пора ли развязать себе руки и слово для действия, для примера, не пора ли разбудить дремлющее сознание народа? А разве можно будить, говоря шепотом, дальними намеками, когда крик и прямое слово едва слышны?
(- сумленна сказана проста ў СЁНЬНЯШНІ ДЗЕНЬ БЕЛАРУСІ!!! –А.Ш.)
Беларус Аляксандр Ходзька
Мэнтальны Ўзор Эўрапейца
Сапраўдная граніца паміж Беларуссю і Расеяй праходзіць, па-сутнасьці - у Астрале, у ментальнасьці чалавека. Гэта не дадзена нікому пераадолець. Гэта яскрава ілюструе прыклад жыцьця інтэлігента зь Менскай вобласьці. Знаёмцеся:
Аляксандр Ходзька, ліцьвін-беларус, (які пазітыўна адкрываў Захаду Персію).
Газэта "Голас Радзімы", 15 ліпеня 2004. Аўтар артыкула Яўген ФУРС:
"…Дыплямат, паэт і навукоўца Аляксандр Ходзька нарадзіўся 200 гадоў таму на Мядзельшчыне.
Аляксандр нарадзіўся ў шляхецкім родзе Ходзькаў, 30 жніўня 1804 года ў Крывічах, Мядзельскага раёна, Менскай, што на рэчцы Сэрвеч.
Ягоныя сябры: Тамаш Зан, Ян Чачот, Дамейка, Адам Міцкевіч. Міцкевіч нават прысьвяціў яму такія радкі:
Сокал! Ты між небасьхілаў
З арлом сустрэўся: вось дзе птах!
На дол спадаў цень смутны крылаў,
І зьзяла полымя ў вачах!
Аўтар артыкула Яўген Фурс:
"…Са знаходжаньнем у Пэрсіі зьвязаны самы супярэчлівы і складаны перыяд у біяграфіі нашага суайчыньніка. …Ён вывучаў незнаёмую краіну, яе гісторыю, побыт, культуру, цікавіўся іншымі народамі, падпарадкаванымі Пэрсіі. Але служба царскаму ўраду (- чытай, - жыцьцё між адвечных саўкоў - маскалёў…- А.Ш.) скоўвала паэта. Ён перастаў пісаць вершы, заняўся перакладамі.
Трагедыю свайго тагачаснага жыцьця Аляксандр пераказвае ў адным з пасланьняў Адаму Міцкевічу:
"Праз (усе) адзінаццць гадоў побыту на Ўсходзе думка гэта (пра службу царызму. - Я.Ф.) (ці побыт сярод маскаля. - А.Ш.) паўставала перад вачыма, пазбаўляла ад сну, грызла сумленьне. Мне былі рады, бо служыў я сумленна. Узнагароды і пахвалы мяне не цешылі, сярод калегаў я быў чужы, іншы ад іх думкамі, пакутаваў (выхалошчваючае душу, жыцьцё сярод бессардэчнага, прыблізнага, нахабнага маскаля. -А.Ш.). Пакуль быў з Вамі ў Вільні, унутранае жыцьцё маё было гэткім ясным і рухомым, ды пачало ўжо канаць яшчэ ў Пецярбургу (дзе вучыўся, і яшчэ зусім не "служыў царызму". - А. Ш.), змеркла ў Пэрсіі і, бадай, ці не назаўсёды згасла. Адчуваючы сябе на службе не ў сваёй стыхіі, зьвярнуўся да ўсходняе паэзіі (…). Неабходнасьць маральнага адраджэньня, што ўзрастала ўва мне, заставалася непераадольнай…"
У 1841 годзе Аляксандр (у 37 год . - А.Ш.) звольніўся і паехаў жыць у Зах.Эўропу.
На доўгія гады, аж да шлюбу Аляксандра зь зямлячкай Геленай Юндзіл, Адам Міцкевіч быў яму, малодшаму сябру, за старэйшага брата, якому той адкрываў усё не тоячы ні добрага, ні дрэннага. Разгублены, бясконца адзінокі, Ходзька пісаў тады сябру Адаму з Лёндана:
"…Зь ліста майго можаш бачыць, Адаме, як пуста ў маёй душы. Апатыя, вынесеная з Пэрсіі, дагэтуль у ва мне. Малюся, і ласка не прыходзіць, чытаю, заўважаю і забываю, заўважанае хутка выветрываецца з памяці. Жахлівая пустэча, ні веры ні надзеі". (Гэта якраз ТОЕ, што прыйдзецца перажываць Беларусі пасьля кіраваньня - "цараваньня" такога ж тыповага маскаля (як цяпер Лукашэнка з намэнклятурай: асакі, сінякуры…), які некалі натуральна "выгрызаў" душу Паэту. - А.Ш.).
А вось што адказаў Аляксандру, падбадзёрваючы, Міцкевіч:
"Аднойчы, калі мы з Адынцом (паэт родам з Ашмяншчыны. - Я.Ф.) вандравалі (каля Везувія), перад намі паўстала дзіўная карціна: сарваўшыся бык трапіў у пясчаны схіл гары. Ён упарта імкнуўся ўгару, пясок жа, асыпаючыся, цягнуў яго долу. Праз дзьве гадзіны бык перамог і вылез зь пяску. Адынец убачыў у гэтым спэктакль, я - веліч духу, што выяўляецца ў барацьбе (…).
Зразумей, што ўсё нізкае: апатыя, лянота, нежаданьне жыць зьяўляецца нашай спакусай (-зыходзячай. - А.Ш.) ад Злога. Не шкадуй сіл, каб узьняцца над ім…"
…У 1897 годзе Аляксандр дарэмна імкнуўся заняць вакантнае месца выкладчыка пэрсідзкае мовы ў Парыжскае Школе ўсходніх моваў - не дазволілі інтрыгі. Праўда, сын мядзельскай зямелькі некалькі гадоў працаваў у Міністэрстве замежных спраў Францыі як спэцыяліст-усходазнавец.
…Памёр Аляксандр Ходзька ў 87 гадоў (у1891) і быў пахаваны на могілках у Манмарансі, пад Парыжам.
Псіхолагічныя і сацыяльныя высновы (Алесь Шпакоўскі).
Аляксандр Ходзька сваімі перажываньнямі, паказанымі тут у лістах да Адама Міцкевіча, выяўляе мэнтальную граніцу паміж Эўропай і Азыяй, паміж паважаючай асобу, пэрсанальна адукаванай Эўропай і Расеяй, дзе (Герцэн):
"…нет ничего подобного (як у Эўропе. -А.Ш.). У нас лицо всегда было подавлено, поглощено, не стремилось даже выступить. Свободное слово у нас (у Расеі) всегда считалось за дерзость, самобытность - за крамолу; человек пропадал в государстве, распускался в общине" (Калектыўнае супраць Персанальнае; “мы” паглынала “я” – А.Ш.).
…Переворот Петра I (18стагоддзе) заменил устарелое помещичье управление Русью европейским канцелярским порядком (вонкава, фармальна, -А.Ш.); все, что можно было переписать из шведских и немецких законодательств, все, что можно было перенести из муниципально свободной Голландии в страну общинно-самодержавную, все было перенесено; но неписаное, нравственно обуздывавшее, инстинктуальное признание прав лица, прав мысли, истины не могло перейти и не перешло во власть (Лукашэнка - першы "рэлікт" і ўзор, і праэкцыя адтуль ў Сёньня). Рабство у нас увеличилось с образованием; государство росло, улучшалось, но лицо не выигрывало; напротив, чем сильнее становилось государство, тем слабее лицо.
Европейские формы администрации и суда, военного и гражданского устройства развились у нас в какой-то чудовищный, безысходный деспотизм (усё проста, як сама Азія –А.Ш.).
Если бы Россия не была так пространна, если б чужеземное устройство власти не было так смутно (пад недалёкага маскаля –А.Ш.) устроено и так беспорядочно выполнено, то без преувеличения можно сказать, что в России нельзя было бы жить ни одному человеку, понимающему сколько-нибудь свое достоинство.
Избалованность власти (першы ўзор Лукашэнка сёньня А.Ш.), не встречавшей никакого противодействия, доходила несколько раз (у гісторыі Расеі –А.Ш.) до необузданности, не имеющей ничего себе подобного ни в какой истории. Вы знаете меру ее из рассказов о поэте своего ремесла, императоре Павле. Отнимите капризное, фантастическое у Павла, и вы увидите, что он вовсе не оригинален, что принцип, вдохновлявший его, один и тот же не токмо во всех царствованиях, но и в каждом губернаторе, в каждом квартальном, в каждом помещике (у кожным адміністратыў “прышчы” - намэнклятуры, медыя мазгамыі і г.д. –А.Ш.). Опьянение самовластьем овладевает всеми степенями знаменитой Иерархии в Четырнадцать ступеней.
(…А вось - на чым стаіць "харызма" сп. Лукашэнкі –А.Ш.): Во всех действиях власти, во всех отношениях высших к низшим проглядывает нахальное бесстыдство, наглое хвастовство своей безответственностью, оскорбительное сознание, что лицо все вынесет… . Так, как Малороссия вынесла крепостное состояние в XVIII в.; так, как вся Русь, наконец, поверила, что людей (Інтарэсы БЕЛАРУСІ) можно продавать и перепродавать, и никто никогда не спросил, на каком законном основании все это делается, - ни даже те, которых продавали . (- змэнчаны, выхалашчаны, апушчаны, няшчасны ванька-дурачок –А.Ш.)
Власть у нас увереннее в себе, свободнее, нежели в Турции, нежели в Персии, ее ничего не останавливает, никакое прошедшее; от своего она отказалась, до европейского ей дела нет; народность она не уважает (лука сёньня гэта скажае "пад сябе" –А.Ш.) , общечеловеческой образованности не знает , с настоящим она борется. Прежде, по крайней мере, правительство стыдилось соседей, училось у них, теперь оно считает себя призванным служить примером для всех притеснителей.
(Пуцін, ВАЙНА, СЬМЕРЦЬ, Лукашэнка - сябры Паўн.Карэі, Кітая, Судана, Саддама, …Саддома-Гаморы, Пекла!; іх служба - Сабе і Грошы - гэта сацыяльны Лунатызм, "кіно супраць Рэальнасьці", паразітычная медыя-кампанія; "дзёньнікапісакі", якія працуюць для іміджу мясцовых дыктатараў і злых вырадкаў ля ўлады).
Мы с вами видели самое страшное развитие императорства. Мы выросли под террором, под черными крыльями тайной полиции (КГБ), в ее когтях; мы изуродовались под безнадежным гнетом и уцелели кое-как. Но не мало ли этого? Не пора ли развязать себе руки и слово для действия, для примера, не пора ли разбудить дремлющее сознание народа? А разве можно будить, говоря шепотом, дальними намеками, когда крик и прямое слово едва слышны?
(- сумленна сказана проста ў СЁНЬНЯШНІ ДЗЕНЬ БЕЛАРУСІ!!! –А.Ш.)